Na rzecz Klientki Kancelarii zasądzone  zostały alimenty w wysokości 6 tys. zł miesięcznie (wyrok nieprawomocny). Do powyższej sytuacji nie doszłoby, gdyby nie orzeczenie o winie. Poniżej spróbujemy przybliżyć problematykę i konsekwencje orzeczenia o winie w rozkładzie związku małżeńskiego.

Jak zostało wspomniane w ostatnim artykule o możliwości rozwiązania małżeństwa przez rozwód, sąd orzekając rozwód, orzeka o ewentualnej winie w rozkładzie pożycia. Sąd może orzec, że żaden z małżonków nie ponosi winy, że jedna ze stron ponosi winę, albo że oboje małżonkowie zawinili. Warto podkreślić, że na zgodne żądanie małżonków sąd może nie orzekać o winie. Wówczas sytuacja prawna rozwiedzionych małżonków kształtuje się w taki sposób, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Ponoszenie winy w rozkładzie pożycia oraz orzeczenie o winie rozkładu pożycia mogą pociągać za sobą istotne konsekwencje prawne.

Wniesienie powództwa przez osobę wyłącznie winną w rozpadzie pożycia małżeńskiego może spowodować, że sąd nie orzeknie rozwodu. Może się to stać wtedy, gdy drugi małżonek nie będzie chciał się rozwieźć, a dodatkowo strony posiadają wspólne małoletnie dzieci. Jest to sytuacja rzadka, ale możliwa i uzależniona od indywidualnych okoliczności sprawy. Warto jednak podkreślić, że rzadko wyłącznie wyrażanie chęci pozostania w związku małżeńskim przez jednego małżonka oraz posiadanie wspólnych małoletnich dzieci, bez innych szczególnych okoliczności, spowoduje niedopuszczalność rozwodu. Dlatego sąd orzeknie rozwód, gdy nie zajdą żadne ważne powody, żeby utrzymać małżeństwo, mimo sprzeciwu małżonka niewinnego oraz faktu posiadania wspólnych małoletnich dzieci. W sytuacjach spornych sąd może zawiesić postępowanie lub skierować strony do mediacji. Niemniej, gdy jeden z małżonków zwiąże się już z osobą trzecią, a do tego jeszcze będzie oczekiwał z nią dziecka, sąd nie powinien mieć wątpliwości, że małżeństwo nie powinno się ostać. Pozostanie jedynie kwestia orzeczenia winy, która nie jest, jak się większości wydaje, rzeczą oczywistą.

Orzeczenie o winie jest także istotne dla obowiązku alimentacyjnego. Po orzeczeniu rozwodu były małżonek, który znajduje się w niedostatku i który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego (orzeczono o winie drugiej strony, nie orzeczono o winie którejkolwiek ze stron lub orzeczono o winie obu stron) nie orzeczono, że tylko ten małżonek ponosi winę – winna mogła być także druga strona albo winna mogła być wyłącznie druga strona, albo orzeczono, że żadna ze stron nie ponosiła winy) może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania. Środki na utrzymanie mają zostać dostarczone w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom małżonka uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym małżonka zobowiązanego. Podkreślić należy, że aby małżonek uprawiony mógł otrzymać środki utrzymania, musi znajdować się w niedostatku. Sąd Najwyższy wskazał, że rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. Sąd Najwyższy zdefiniował także usprawiedliwione potrzeby uprawnionego jako potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy, odpowiedni do jego wieku oraz uzdolnień. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają natomiast zarobki i dochody, jakie zobowiązany uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Jeśli więc zdrowa osoba podejmie pracę na pół etatu, pomimo tego, że mogłaby pracować na pełny etat, to jej możliwości zarobkowe będą wyższe niż zarobki rzeczywiste. Innym przykładem, gdy możliwości zarobkowe będą większe, niż zarobki rzeczywiste, będzie sytuacji, w której osoba znajdzie pracę na pełen etat, ale z minimalnym wynagrodzeniem, gdy jej predyspozycje pozwalają stwierdzić, że byłaby w stanie znaleźć pracę, w której otrzymywałaby o wiele wyższe wynagrodzenie.

Przykład sytuacji, gdy małżonek po orzeczeniu rozwodu może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania:

Podczas małżeństwa oboje małżonkowie nie traktowali się z szacunkiem oraz zdradzali się nawzajem. Mieszkali w wynajmowanym mieszkaniu. Mąż nie potrafił od dawna znaleźć pracy, natomiast żona otrzymała po zmarłych rodzicach spadek w ogromnej wysokości. Sąd orzekając rozwód orzekł o winie obu stron. W wyniku rozwodu mąż znalazł się w niedostatku. Umowa najmu mieszkania dobiegła końca, była żona kupiła za część pieniędzy ze spadku nowe mieszkanie, natomiast byłego męża nie było stać nawet na wynajęcie pokoju. Była żona, wiedząc od znajomych byłego męża, że ten chce zażądać od niej dostarczenia środków utrzymania, zmieniła pracę z pełnoetatowej, gdzie zarabiała 5 tysięcy złotych na pracę na pół etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 2 tysięcy złotych, aby sąd przyznał jej byłemu mężowi jak najniższą kwotę. Sąd jednak, wbrew oczekiwaniom byłej żony, przyznał mężowi wysoką kwotę, bowiem możliwości zarobkowe żony były wyższe niż jej zarobki rzeczywiste (mogła zarabiać więcej niż 2 tysiące złotych). Miała także wysokie możliwości majątkowe, gdyż znaczna część spadku po jej rodzicach nie została jeszcze wykorzystana.

Może zdarzyć się również okoliczność, gdy jeden z małżonków zostanie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Ponadto rozwód pociągałby za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego, niewinnego małżonka. Wówczas sąd, na żądanie małżonka niewinnego rozkładu pożycia, może zobowiązać małżonka winnego do przyczyniania się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

W sprawie prowadzonej przez Kancelarię, sąd przyznał Klientce alimenty w kwocie 6 tysięcy złotych miesięcznie (wyrok nieprawomocny). Na powyższą kwestię ma wpływ status finansowy małżonków przed rozpadem związku małżeńskiego, pogorszenie się sytuacji finansowej małżonka niewinnego oraz możliwości finansowe małżonka wyłącznie winnego rozpadu związku małżeńskiego.

Warto także wspomnieć, że obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednak gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Sąd ze względu na wyjątkowe okoliczności, na żądanie uprawnionego, przedłuży pięcioletni termin.

Istnieją także konsekwencje orzeczenia o winie rozkładu pożycia małżeńskiego, które nie wynikają wprost z przepisów. Mianowicie, orzeczenie o winie rozkładu pożycia małżeńskiego może mieć pewne znaczenie podczas ustalania udziałów w majątku wspólnym, ponieważ wina małżonka często w takich sytuacjach wynika z braku przyczynienia się tego małżonka do powstania majątku wspólnego.

Ustalenie stanu faktycznego w celu rozstrzygnięcia o winie rozkładu pożycia małżeńskiego może mieć również wpływ na orzeczenie o władzy rodzicielskiej oraz kontaktach małżonków po ustaniu małżeństwa z ich wspólnymi małoletnimi dziećmi.

Może zdarzyć się również sytuacja, gdy małżonek przebaczył zawinione zachowanie drugiego małżonka i wspólne pożycie stron zostało wznowione Jednak po pewnym czasie nastąpił z innego powodu trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Wówczas przebaczone zachowanie nie powinno być uznane jako przyczyna tego rozkładu. Warto jednak zaznaczyć, że rozkład pożycia jest procesem złożonym i stanowi skutek kilku związanych ze sobą okoliczności. Dlatego może zdarzyć się, że do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia przyczyni się również zachowanie przebaczone, po którym nastąpiły kolejne uchybienia tego samego małżonka, który wcześniej zawinił.

Warto na zakończenie dodać, że zdrada niekoniecznie musi oznaczać, że osoba, która zdradziła, będzie wyłącznie winna.

Jeśli chcą Państwo poznać szczegóły problematyki orzeczenia o winie rozkładu pożycia małżeńskiego lub potrzebują Państwo porady, zapraszamy do kontaktu.

Powyższe nie stanowi porady prawnej w indywidualnej sprawie. Konkretna sytuacja może w wielu aspektach odbiegać od wyżej przedstawionej dlatego zawsze dla własnej pewności umów się na poradę prawną w Kancelarii, a otrzymasz odpowiedź na wszystkie pytania.