Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje dwa sposoby ustania małżeństwa. Pierwszym z nich jest uznanie jednego z małżonków za zmarłego. Wówczas przyjmuje się, że małżeństwo ustało z chwilą śmierci małżonka, która została określona w orzeczeniu o uznaniu tego małżonka za zmarłego. Natomiast drugim sposobem ustania małżeństwa jest rozwód. Czy jednak skłóceni małżonkowie w każdym przypadku mają możliwość rozwiązania małżeństwa przez rozwód?

Rozwód nie może zostać orzeczony w każdej sytuacji. Aby mógł zostać orzeczony, muszą zostać spełnione pewne warunki – przesłanki orzeczenia rozwodu. Przede wszystkim każdy z małżonków może żądać, aby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód, jeśli między tymi małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Zdrada drugiego małżonka, czy też jego skazanie wyrokiem karnym, nie oznaczają więc z definicji prawnej podstawy do orzeczenia rozwodu.

Czym więc jest zupełny i trwały rozkład pożycia? Aby wytłumaczyć ten problem, rozpocząć należy od wskazania więzi jakie łączą małżonków podczas małżeństwa. Są to więzi duchowe (np. czucie miłości, udzielanie wsparcia psychicznego), fizyczne (np. współżycie małżonków) oraz ekonomiczne (np. prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, posiadanie wspólnego budżetu).

Zupełny rozkład pożycia będzie miał miejsce wówczas, jeżeli więzy duchowe, fizyczne i ekonomicznełączące małżonków uległy zerwaniu. Fakt pozostania, w szczególnych okolicznościach, pewnych elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego zamieszkiwania) nie wpływa na stwierdzenie, że rozkład pożycia jest zupełny.Rozkład pożycia jest natomiast trwały, gdy na podstawie doświadczenia życiowego można przyjąć, że w konkretnej sprawie małżonkowie nie powrócą do wspólnego pożycia.

Sam fakt, że rozkład pożycia małżeńskiego jest zupełny i trwały nie wystarczy, aby sąd mógł orzec rozwód. Musi bowiem zostać spełniona kolejna przesłanka, a mianowicie wskutek rozwodu nie może ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Dodatkowo orzeczenie rozwodu nie może być też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.Przykładem zachowania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego może być chęć rozwiązania małżeństwa przez jednego z małżonków, gdy drugi małżonek wymaga szczególnej pomocy współmałżonka lub jest nieuleczalnie chory, a rozwód stanowiłby rażącą krzywdę dla tego małżonka.

Rozwód nie będzie również dopuszczalny w sytuacji, gdy żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego, a drugi małżonek nie wyraża zgody na rozwód. Jednak w pewnych okolicznościach, gdy odmowa zgody na rozwód przez drugiego małżonka sprzeczna jest z zasadami współżycia społecznego, sąd będzie mógł orzec rozwód małżonków. Przykładem takiej sytuacji jest długotrwały romans jednego z małżonków (np. męża) z osobą trzecią, która staje się partnerką życiową męża. W wyniku tego romansu kobieta zachodzi w ciążę. Małżeństwo nie ma wspólnych dzieci. Mąż wyprowadza się więc od dotychczasowej żony i chce rozpocząć nowe życie z matką ich przyszłego dziecka. Żona natomiast nie chce udzielić zgody na rozwód wyłącznie z powodu chęci zemsty na niewiernym mężu.

Sąd orzekając rozwód orzeka o ewentualnej winie rozkładu pożycia. Jednak na zgodne żądanie małżonków sąd może nie orzekać o winie lub też orzec o winie obu stron. Wówczas sytuacja prawna rozwiedzionych małżonków kształtuje się w taki sposób, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Więcej o znaczeniu orzeczonej winy oraz o czym rozstrzyga sąd w wyroku rozwodowym (rozwiązanie małżeństwa jest tylko jednym z aspektów, o którym orzeka sąd) przeczytają Państwo w kolejnych artykułach.

Powyższe nie stanowi porady prawnej w indywidualnej sprawie. Konkretna sytuacja może w wielu aspektach odbiegać od wyżej przedstawionej dlatego zawsze dla własnej pewności umów się na poradę prawną w Kancelarii, a otrzymasz odpowiedź na wszystkie pytania.